Annet van Royen-Kerkhof, hoogleraar Interdisciplinair onderwijs in de Geneeskunde, sprak vrijdag 20 september haar oratie uit, getiteld ‘De Nieuwe Utrechtse School’. Een rede over onderzoek naar nieuwe onderwijsvormen om geneeskundestudenten op te leiden tot artsen met een bredere blik op de samenleving. 

Read in English >

Annet constateert in haar betoog dat de maatschappelijke vraagstukken die op ons afkomen complex zijn. “We zien een toename in de complexiteit van problemen in de zorg: vergrijzing, obesitas, toename van vraagstukken in de geestelijke gezondheid, de effecten van klimaatverandering op gezondheid. Dit vraagt om samenwerking met verschillende disciplines om tot goede oplossingen te komen.”

Volgens Annet hoort onzekerheid bij het zoeken naar oplossingen voor complexe problemen. “Twijfelen is ook zoeken naar het goede. Je verhouden tot onzekerheid is een factor die je binnen interdisciplinaire onderwijsprojecten kunt oefenen.” Evenals elkaars taal spreken: “We hebben artsen nodig die zijn opgeleid tot creatieve probleemoplossers. Professionals die kritisch kunnen denken, die verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en de samenleving, die communicatief en technisch vaardig zijn. Die actief betrokken zijn bij grote maatschappelijk uitdagingen binnen het gezondheidsdomein.” 

De mens meer centraal

Annet blikt in haar oratie terug op het ontstaan van de ‘Utrechtse School’, een beweging waarbij Utrechtse wetenschappers de mens meer centraal zetten. Dit internationaal erkend netwerk waarin verschillende disciplines samenwerkten was tot medio jaren zestig van de vorige eeuw actief. 

Vervolgens vertelt ze over de ‘Nieuwe Utrechtse School’, waar ze samen met Stefan van Geelen en Gaston Franssen vanaf het begin bij betrokken is. Een innovatieve samenwerking tussen verschillende disciplines in het opleiden van zorgprofessionals, die in 2017 werd opgericht. Annet is opleidingsdirecteur Geneeskunde binnen het UMC Utrecht/UU sinds mei 2021. Zij is de opvolger van Tineke Westerveld met wie zij nauw samenwerkte. Tineke overleed onverwacht in december 2020. Annet: “Het interprofessioneel opleiden beschouwde Tineke als een missie en haar gedachtengoed neem ik mee in de huidige ontwikkelingen.” In een tijd van polarisatie geeft Annet aan dat de weg van dialoog zoeken, haar manier is om met complexe vraagstukken om te gaan. En dat die benadering en werkwijze vaardigheden vereist, die studenten in hun opleiding kunnen ontwikkelen. 

Vaardigheden

“Veranderingen in de zorg vergen dat artsen in staat zijn om concepten toe te passen, nieuwe kennis te wegen en samen te werken met professionals die anders denken, kijken en spreken. En om bij snelle (technologische) veranderingen geen bedreigingen maar kansen te zien.”

Binnen het UMC Utrecht wordt de urgentie hiervan onderkend door bijvoorbeeld decaan Arno Hoes en vice-decaan Berent Prakken. De UU heeft ook een decaan en programmamanager aangesteld om een duidelijke visie op interdisciplinair onderwijs te ontwikkelen en interfacultaire samenwerking te stimuleren. Annet: “Vanuit de faculteit Geneeskunde ben ik onder andere betrokken geweest bij de realisatie van twee opleidingen van de UU, die van de grond af interdisciplinair zijn opgebouwd: de bachelor Zorg, Gezondheid en Samenleving (met de faculteit Diergeneeskunde en de Bèta faculteit/ farmacie) en de Master Medical Humanities (samen met de faculteit Geesteswetenschappen). Beide opleidingen draaien nu succesvol voor het derde jaar. We leiden studenten op die beschikken over een combinatie van wetenschappelijke kennis, medemenselijk inzicht en toekomstbestendige vaardigheden.”

Annet vindt juist nú de relatie tussen de medische wetenschappen, de geesteswetenschappen, kunst, rechten en sociale wetenschappen van groot belang voor het aangaan van de uitdagingen waar de gezondheidszorg voor staat. Bij de politieke wind die nu waait, wil zij benadrukken hoe belangrijk de kunsten zijn voor onze samenleving. Zeker voor de zorg, voor het elkaar kunnen begrijpen en het vinden van taal. “De geneeskunde kan zich niet kan ontwikkelen in volkomen isolatie van de andere wetenschappen. Artsen van de toekomst werken samen met andere disciplines en trekken zich niet terug op hun eigen eiland.”

Onderzoek

Annet benadrukt dat de effecten van interdisciplinair samenwerken vervolgens ook worden onderzocht. “In samenwerking met andere disciplines is het proces belangrijk. We zien nu al in onderzoek dat dit soort samenwerking ook leidt tot echte en onverwachtse oplossingen van problemen en een betere kwaliteit van zorg. Met meer oog voor de patiënt.”